Göklerde ve yerde bulunanlar, (her şeyi) O’ndan isterler. O, her an yeni bir ilâhî tasarruftadır. RAHMAN Suresi 29
Rabbiniz: 'Bana dua edin ki duanıza icabet edeyim. Bana kulluk etmeyi büyüklüklerine yediremeyenler alçalmış olarak cehenneme gireceklerdir' buyurmuştur. MU’MİN 60
Andolsun, biz elçilerimizi açık mucizelerle gönderdik ve beraberlerinde kitabı ve mizanı (ölçüyü) indirdik ki, insanlar adaleti yerine getirsinler. Kendisinde müthiş bir güç ve insanlar için birçok faydalar bulunan demiri yarattık (ki insanlar ondan yararlansınlar). Allah da kendisine ve Resûllerine gayba inanarak yardım edecekleri bilsin. Şüphesiz Allah kuvvetlidir, mutlak güç sahibidir. HADİD 25
Allah geleceği yaratmış mıdır?
Allah Teala Kur’an’da kendini bize tanıtırken bizim dilememize, duamıza ve irademize göre yaratma halinde olduğunu beyan etmektedir. Bizim hür irademizle neyi dileyeceğimizi bilmek istemektedir yaratmayı ona göre yapacaktır.(Ali İmran 140, Maide 94,Hadid 25) Bu ayetlerin meallerinde bilmek anlamındaki علم fiili ‘’ortaya çıkarmak’’ olarak tercüme edilmektedir.
Allah sonsuz ilmiyle şu anda insanların neler dileyebileceklerini yani herkesin önündeki konuda dileme ihtimalleri olan bütün olasılıkları ve her eylem değişkenliğinde etkileyecekleri bütün olayların olasılıklarını da bilmektedir ve bunu kainat durdukça olabilecek bütün değişkenlerin sebep olduğu bütün olasılıklarla bilmektedir. Bununla beraber hür iradeyi insana verdiği için onun dilemesiyle yaratmayı başlatmaktadır. Allah hür iradeyi yaratma kudretine sahiptir ve bunu insana bahşetmiştir. Hür iradeyi kısıtlayacak bütün inanışlar, tanımlamalar, yazılana tabi olduğu şeklinde anlamalar Allah’ın hür iradeyi yaratmış olma kudretini doğru anlamamaktır.
Allah Teala Kur’an’da kendini bize tanıtırken bizim dilememize, duamıza ve irademize göre yaratma halinde olduğunu beyan etmektedir. Bizim hür irademizle neyi dileyeceğimizi bilmek istemektedir yaratmayı ona göre yapacaktır.(Ali İmran 140, Maide 94,Hadid 25) Bu ayetlerin meallerinde bilmek anlamındaki علم fiili ‘’ortaya çıkarmak’’ olarak tercüme edilmektedir.
Allah sonsuz ilmiyle şu anda insanların neler dileyebileceklerini yani herkesin önündeki konuda dileme ihtimalleri olan bütün olasılıkları ve her eylem değişkenliğinde etkileyecekleri bütün olayların olasılıklarını da bilmektedir ve bunu kainat durdukça olabilecek bütün değişkenlerin sebep olduğu bütün olasılıklarla bilmektedir. Bununla beraber hür iradeyi insana verdiği için onun dilemesiyle yaratmayı başlatmaktadır. Allah hür iradeyi yaratma kudretine sahiptir ve bunu insana bahşetmiştir. Hür iradeyi kısıtlayacak bütün inanışlar, tanımlamalar, yazılana tabi olduğu şeklinde anlamalar Allah’ın hür iradeyi yaratmış olma kudretini doğru anlamamaktır.
Allah ‘’hayy’’ dır hayat sahibidir. Zamandan münezzehtir sözü Allah’ın süreçten münezzeh olduğu anlamına gelmeyecektir. Kadimdir ve Bakidir evveli ahiri yoktur ama bizim anladığımız anlamda bir hayat sürmektedir. Bunun zamanla ilgisi yoktur zaman izafi olabilir ve bir tabiat olayıdır denebilir. Fakat Allah Teala kainatın art arda süre giden gelişimini, oluşumunu yaratmakta, hür iradeli kullarının dilemelerini yaratarak meydana getirdiği bir hayat ve oluşun yaratıcısı olarak onlarla birlikte hayat sürmektedir.
İradesiz varlıkların yani taş, toprak, gezegen ve yıldızlar gibi bir kanuna tabii olan valıkların oluşumlarını ve gelişmelerini programlamış ve sonlarına kadar bütün hadiselerini bilir ve belirlediği bir vakitte sonlarını getirecektir. Hür iradeli varlıklarda ise (hür iradeli varlıklara hayvanlar da dahildir fakat farklı olarak onlar imtihana tabi olmadıkları için iradelerine çoğu zaman hükmedilerek insanlar için gerekli imtihan aracı olma görevlerini yerine getirdiklerini düşünürüz) dileme ihtimali oldukları bütün olasılıkları bildiği halde hangisini dileyecekler ise onu yaratır ve hayat o şekilde oluşur. İnsanların duaları neticesinde onların isteklerini yerine getirecek ise insana o yönü kolaylaştırır veya zorlaştırır(doğayla, diğer canlılarla bu müdahaleyi yapar ‘’Göklerin ve yerin orduları Allah’ındır. Allah, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir’’/Fetih 7) ama iradelerine müdahale etmez. Veya Allah’ın murad ettiği şekilde yönlenmesini istediği gelişmeler de olabilir. Bu durumu onlar için yazar insanlar o istikamette imtihanlarını gerçekleştirmeye devam eder. Mesela bir savaş sözkonusu ise bir tarafa ‘’büyük plan açısından’’ zafer yazabilir ama bu esnada her insanı kendi gayreti ve samimiyeti ile yine imtihana tabi tutar . Yani bu darlıkta ve bollukta imtihanın devam etmesidir. (ALİ İMRAN-134)
İmtihan için yeryüzünde bir afet veya insanın başına gelen bir hastalık insan için yazılmış olabilir fakat bu insanın o imtihana karşı nasıl davranacağının da yazılmış olması anlamına gelmez.
İradesiz varlıkların yani taş, toprak, gezegen ve yıldızlar gibi bir kanuna tabii olan valıkların oluşumlarını ve gelişmelerini programlamış ve sonlarına kadar bütün hadiselerini bilir ve belirlediği bir vakitte sonlarını getirecektir. Hür iradeli varlıklarda ise (hür iradeli varlıklara hayvanlar da dahildir fakat farklı olarak onlar imtihana tabi olmadıkları için iradelerine çoğu zaman hükmedilerek insanlar için gerekli imtihan aracı olma görevlerini yerine getirdiklerini düşünürüz) dileme ihtimali oldukları bütün olasılıkları bildiği halde hangisini dileyecekler ise onu yaratır ve hayat o şekilde oluşur. İnsanların duaları neticesinde onların isteklerini yerine getirecek ise insana o yönü kolaylaştırır veya zorlaştırır(doğayla, diğer canlılarla bu müdahaleyi yapar ‘’Göklerin ve yerin orduları Allah’ındır. Allah, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir’’/Fetih 7) ama iradelerine müdahale etmez. Veya Allah’ın murad ettiği şekilde yönlenmesini istediği gelişmeler de olabilir. Bu durumu onlar için yazar insanlar o istikamette imtihanlarını gerçekleştirmeye devam eder. Mesela bir savaş sözkonusu ise bir tarafa ‘’büyük plan açısından’’ zafer yazabilir ama bu esnada her insanı kendi gayreti ve samimiyeti ile yine imtihana tabi tutar . Yani bu darlıkta ve bollukta imtihanın devam etmesidir. (ALİ İMRAN-134)
İmtihan için yeryüzünde bir afet veya insanın başına gelen bir hastalık insan için yazılmış olabilir fakat bu insanın o imtihana karşı nasıl davranacağının da yazılmış olması anlamına gelmez.
Yeryüzünde ve kendi
nefislerinizde uğradığınız hiçbir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce,
bir kitapta (Levh-i Mahfuz’da) yazılmış olmasın. Şüphesiz bu, Allah’a göre
kolaydır.(Hadid 22)
Allah her şeyi bilir. Henüz yaratmadıkları olaylar ‘’şey’’ değildir dolayısıyla bilginin konusu değildir. Kulların fiilleriyle ilgili olarak, Allah gelecekte yaratma ihtimali olan olayların bütün olasılıklarını bilir .Kur’an bizim için ahirette ebedi bir hayattan bahsetmektedir. Hür iradeli varlıkların hayatı ve istekleri orada da devam edecektir yani hayat sadece bu dünya ile sınırlı değil. Cennette yine irade sahibi olarak bir hayat süreceğimiz bize bildirilmektedir. Bu hayat ebedi olacaktır. Bu süreç de henüz yaratılmamıştır. Allah’ın zamandan münezzeh olarak geleceği gördüğü için bildiğini iddia eden görüş burada çıkmaza girmektedir. Çünkü uhrevi hayat ebedidir bu sonsuzluğun yazılmış olması gibi bir paradoks oluşturmaktadır.
Allah hür iradeyi yaratmıştır, bunu Kur’an’da defalarca çok açık bir şekilde bize bildiriyor, bizi bu yüzden sorumlu tutacağını bir çok ayette hangi tavrı takınacağımızı bilmek istediğini buyuruyor. Yapılan yanlışları Allah’a izafe eden, Allah dilemeseydi biz şirk koşmazdık diyen düşünceyi de şiddetle reddediyor .Bu şekilde öncekilerin de bir delilleri olmadan bir zanna inanmaları neticesinde yanlış bir tahmine dayanarak yanıldıklarını bildiriyor. (Enam 148) Bu ayetin son kısmı تَخْرُصُونَ genelde ‘’yalan söylüyorsunuz’’ diye tercüme edliyor ama bu fiil ‘’bir şeyin ebatını tahmin yoluyla hesaplamak’’ anlamındaki fiildir. Yani ayet şunu diyor sizin bu suçu Allah’a atmakta kullandığınız o her şeyi belirlemiştir argümanı, bilgiye dayanmayan bir tahmindir ve yanlış bir tahmindir.
Allah hür iradeyi yaratmıştır, bunu Kur’an’da defalarca çok açık bir şekilde bize bildiriyor, bizi bu yüzden sorumlu tutacağını bir çok ayette hangi tavrı takınacağımızı bilmek istediğini buyuruyor. Yapılan yanlışları Allah’a izafe eden, Allah dilemeseydi biz şirk koşmazdık diyen düşünceyi de şiddetle reddediyor .Bu şekilde öncekilerin de bir delilleri olmadan bir zanna inanmaları neticesinde yanlış bir tahmine dayanarak yanıldıklarını bildiriyor. (Enam 148) Bu ayetin son kısmı تَخْرُصُونَ genelde ‘’yalan söylüyorsunuz’’ diye tercüme edliyor ama bu fiil ‘’bir şeyin ebatını tahmin yoluyla hesaplamak’’ anlamındaki fiildir. Yani ayet şunu diyor sizin bu suçu Allah’a atmakta kullandığınız o her şeyi belirlemiştir argümanı, bilgiye dayanmayan bir tahmindir ve yanlış bir tahmindir.
Evet bu basit bir konu değil. Çevremizde günaha giren, başarısız olan bir çok insanın,’’ bu Allah’ın takdiriymiş’’ dediğini duyarız. Öncekilerin yolunu sorgulamak istemeyenlerin en büyük argümanının ‘’Alimlerimiz evliyadandır, Allah, onların neden yanlış bir yolda gitmelerine izin versin de bizi saptırsın’’ dediğini de çok duyarız. Bu gelecek yazılmıştır konusunun kafalarda ve gönüllerde, satırlarda durduğu gibi durmadığını herkes aslında tecrübe etmiştir. Bu öyle veya böyle Enam 148 deki gibi bir mazerete ve kaderciliğe dönüştüğünü biliyoruz.
Allah hür iradeyi yaratmıştır. Buna gölge düşürecek inanışlar Allah’ın adaletinin sorgulanmasına sebep olmaktadır ve Kur’an, bu bakışın birçok dönemde insanların bir delile dayanmadan savundukları bir inanış olduğunu ortaya koymaktadır.
Allah hür iradeyi yaratmıştır. Buna gölge düşürecek inanışlar Allah’ın adaletinin sorgulanmasına sebep olmaktadır ve Kur’an, bu bakışın birçok dönemde insanların bir delile dayanmadan savundukları bir inanış olduğunu ortaya koymaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder